Nigeria TV Info – Banyere Ndị Nikyob (Kaninkon) nke South Kaduna

Ndị Nikyob, nke a makwaara dị ka Kaninkon, bụ otu n’ime ndị agbụrụ kacha pụta ìhè ma na-atọ ụtọ n’ime South Kaduna, Nigeria.

N’omenala, Kaninkon mepụtara otu n’ime usoro ikpe kacha pụrụ iche n’ime Nigeria tupu ọchịchị ndị colonial. Site n’omenala nsọ a na-akpọ A̱dung—omenala ịkpọ asị na ịkpọ okwu eziokwu n’ụlọ nna nna ndị Nikyob—eziokwu bụ ihe doro anya. Ụfọdụ ndị ọzọ na-agbaso usoro Kaninkon iji guzobe mmekọrịta, n’ihi ha kwenyere n’ime ikpe ziri ezi na ike nke nzuzo dị n’ime ya.

Kaninkon na-elekọta Abwoi, ụlọ nsọ omenala na mmụọ nke dị omimi, nke anaghị egosi naanị omume ọdịnala. Abwoi bụ “ụlọ akwụkwọ nzuzo,” nke na-akụzi ndị ntorobịa akụkọ ihe mere eme, omume ọma, na ihe omimi. Ọ dị mkpa iji chekwaa mmekọrịta na njirimara omenala n’etiti ndị obodo.

N’ihe gbasara ọgụ, Kaninkon bụ ndị dike ma na-echebe ala ha. N’otu narị afọ nke iri na itoolu (19th century), mgbe ndị mgbasa ala na ndị agha mba ọzọ na-agba ọchịchị n’ụwa ugwu Nigeria, Kaninkon nwere aha dị ka “ndị na-eme agha siri ike.” Site na ala ugwu ha, ha na-eme ka ọ sie ike maka ndị ọlụ Fulani ma ọ bụ ndị ọzọ ịbanye n’ógbè ha. Ndị Fulani chọrọ ịchịkwa mpaghara ahụ chọkwara ahụmahụ siri ike iji merie ha.

Ha gara n’ihu na-eguzosi ike n’ihe ruo n’oge ọchịchị ndị colonial, na-emeghị ụgwọ ụtụ dị ukwuu ma na-eso iwu mba ọzọ, mgbe ha na-echekwa usoro nna nna ha. Ụlọ nsọ mmụọ dị ka Abwoi nyere aka ichekwa omenala na ịchịkọta ndị mmadụ n’oge nsogbu si n’aka ndị ọzọ.

Taa, Nikyob ka bụ ndị na-echekwa omenala ndụ—site n’ịsọpụrụ, ikpe ziri ezi, asụsụ, na mmụọ—na-eme ka ha bụrụ otu n’ime ndị agbụrụ kacha mma ma na-adọrọ mmasị n’ime South Kaduna.

Kekọrịta ihe ịmara gbasara Nikyob, ma nyere ha aka ịchekwa akụkọ na omenala ha bara uru.