Nigeria TV Info – Nípa Àwọn Èèyàn Nikyob (Kaninkon) ti Gúúsù Kaduna

Àwọn Nikyob, tí a mọ̀ sí Kaninkon, jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ẹ̀yà tó ṣe pàtàkì àti tó wuni jùlọ ní Gúúsù Kaduna, Nàìjíríà.

Ní ìbílẹ̀, Kaninkon dá ọ̀kan lára àwọn ìlànà ìdájọ́ tó jẹ́ aláìríjìlọ ní Nàìjíríà ṣáájú ìjọba àgbáyé. Pẹ̀lú àṣà tó ní ìyì tí a ń pè ní A̱dung—àjọṣe ìbáṣepọ̀ àti ìjẹ́rìí ọ̀rọ̀ ní ibi àgbàlá àwọn baba ńlá Nikyob—àwọn àríyá jẹ́ kedere. Àwọn ẹlòmíràn kún fún ìbáṣepọ̀ nípa fífi ìjọba Kaninkon ṣe àjọṣe, nítorí wọn ní ìgbàgbọ́ nínú ìdájọ́ ododo àti agbára àṣírí tó wà nínú rẹ.

Kaninkon tún ń bójú tó Abwoi, ilé-èṣò àṣà àti ẹ̀mí tó gúnrẹ́rẹ́ tí kì í ṣe fífi àṣà àjàká hàn nìkan. Abwoi jẹ́ “ilé-ẹ̀kọ́ àṣírí,” tó ń kọ́ àwọn ọdọ ní ìtàn, ìwà, àti ìmọ̀ àṣírí. Ó ṣe pàtàkì ní fífi àjọṣe àti ìdánimọ̀ àṣà pamọ́ lẹ́yìn àwọn ọmọ ìlú.

Ní títọ́jọ́, Kaninkon jẹ́ akíkanjú àti olùdáàbò bò ilẹ̀ wọn. Ní ọ̀rúndún kẹtàlá (19th century), nígbà tí àwọn olùtà àrán àti àwọn ọmọ ogun ń bàjá kọ́kọ́ sí apá àríwá Nàìjíríà, Kaninkon rí ìtẹ́sí ìyì gẹ́gẹ́ bí “awọn olùjàkà dídùn-òríṣà.” Pẹ̀lú ilẹ̀ òkè wọn, wọ́n máa ń fi ogun kọ̀ọ̀kan ṣubú, tí ó sì ń jẹ́ kí ó ṣòro fún awọn olùjàkà láti wọ́ agbègbè wọn. Àwọn olùjàkà Fulani tó fẹ́ gbin agbára wọn tún rí i pé kì í rọrùn láti ṣẹ́gun wọn.

Ìkíni wọn tẹ̀síwájú títí di àkókò ìjọba àgbáyé, nígbà tí wọ́n kọ́ láti san owó-ori púpọ̀ àti láti tẹ̀lé òfin òkèèrè, tí wọ́n sì ń dáàbò bo ìlànà baba ńlá wọn. Ilé-ẹ̀kọ́ ẹ̀mí bíi Abwoi ṣe iranlọwọ láti pa àṣà mọ́ àti láti kó àwọn ènìyàn jọ nígbà ìṣòro láti ọwọ́ òkèèrè.

Ní ọ̀ní, Nikyob dúró gẹ́gẹ́ bí olùṣàkóso àṣà aláyé—pẹ̀lú ìgboyà, ìdájọ́ ododo, èdè, àti ẹ̀mí—tí ń jẹ́ kí wọ́n jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ènìyàn tó wuni jùlọ ní Gúúsù Kaduna.

Pín ìmọ̀ rẹ nípa Nikyob, kí o sì ràn wọ́n lọ́wọ́ láti pa ìtàn àtàwọn àṣà wọn tó wuni mọ́.